10 pytań o radon, na które warto znać odpowiedź

1. Skąd bierze się radon?

Radon to radioaktywny gaz szlachetny. Występuje naturalnie w środowisku. Jest produktem rozpadu promieniotwórczego radu obecnego w skorupie ziemskiej. Rad powstaje z uranu, również obecnego w przyrodzie. Ponieważ radon jest gazem, wydostaje się na powierzchnię ziemi i miesza z powietrzem atmosferycznym.

2. Czy radon jest szkodliwy dla zdrowia?

Radon jest najważniejszych czynnikiem zachorowania na nowotwory płuc dla osób niepalących (według danych WHO). U osób palących tytoń jest to druga przyczyna nowotworów płuc. Skutki narażenia na radon nie są natychmiastowe. Mogą ujawnić się po kilkunastu, a nawet kilkudziesięciu latach. Można zmniejszyć to ryzyko, obniżając stężenie radonu w budynku.

3. W jaki sposób radon dostaje się do budynków?

Radon jest gazem. W sposób naturalny wydostaje się na powierzchnię ziemi. Jeżeli natrafi na szczelinę w fundamentach, przerwę w spoiwie między cegłami w piwnicy, czy nieszczelność wzdłuż kabli elektrycznych, może dostać się do wnętrza budynku. Gromadzi się na najniższym poziomie budynku, w piwnicach i na parterze.

4. Czy pomiar radonu mnie dotyczy?

Pomiar radonu jest obowiązkiem przedsiębiorców, którzy prowadzą działalność w jednym z 27 powiatów w Polsce. Powiaty te są wyszczególnione w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 18 czerwca 2020 r. w sprawie terenów, na których średnioroczne stężenie promieniotwórcze radonu w powietrzu wewnątrz pomieszczeń w znacznej liczbie budynków może przekraczać poziom odniesienia. Są to regiony, gdzie radon może pojawiać się w budynkach często i w dużych ilościach.

5. Dlaczego tylko niektóre regiony są w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia?

Występowanie radonu w budynkach szacuje się na podstawie obecności uranu w skorupie ziemskiej. Jeżeli według badań geologicznych na danym terenie zawartość uranu w skorupie ziemskiej przekracza 4 g na tonę, to region jest wpisany w Rozporządzeniu. Dodatkową wartością klasyfikującą powiat jest zawartość radonu w wodzie pitnej. Na tej podstawie Ministerstwo przygotowało listę powiatów.

6. Czy muszę przeprowadzić pomiary w całym budynku firmy?

Pomiar należy przeprowadzić na stanowiskach pracy stałej (powyżej 4 godzin dziennie) na parterze i na stanowiskach pracy powyżej 50 godzin rocznie na poziomie -1. Według wytycznych IRMA (International Radon Measurement Association) stosujemy jeden detektor na jedno pomieszczenie pracy. Jeżeli jest ono większe niż 150 m2, należy na każde 150 m2 powierzchni rozmieścić jeden detektor.

7. Mojego powiatu nie ma na liście, czy mogę czuć się bezpiecznie?

Radon jest gazem, zatem może przechodzić nawet przez niewielkie szczeliny w skałach. Oznacza to, że czasami może pojawiać się daleko od miejsca jego powstawania. Obecnie Główny Inspektor Sanitarny przeprowadza w całym kraju badania przesiewowe obecności radonu w budynkach. Mają one na celu wskazanie pozostałych terenów, na których stężenie radonu w budynkach może przekroczyć poziom niebezpieczny dla zdrowia.

8. Kiedy należy przeprowadzić pomiar radonu?

Pomiar radonu przeprowadzamy w okresie grzewczym. W Polsce są to miesiące od października do końca marca. Pomiar musi trwać minimum 30 dni, a najlepiej 3 miesiące. Ostatni termin na rozpoczęcie pomiarów to koniec lutego.

9. Czy pomiar radonu jest trudny do przeprowadzenia?

Pierwszym krokiem jest ustalenie liczby detektorów, które będą potrzebne do przeprowadzenia pomiaru. Po ustaleniu liczby detektorów składasz zamówienie. Po uregulowaniu płatności wysyłamy detektory oraz instrukcję ich rozmieszczenia. Każdy detektor jest zapakowany hermetycznie. Pomiar rozpoczyna się po wyjęciu detektora z opakowania jednostkowego. Po minimum 30 dniach wystarczy zebrać detektory, odesłać do naszego laboratorium i zaczekać na wyniki.

10. Czy muszę mierzyć radon w domu prywatnym?

Ustawa Prawo Atomowe nakłada obowiązek pomiaru na przedsiębiorców. Jednak w naszych domach i mieszkaniach spędzamy często drugie tyle czasu, co w pracy. Radon nie wybiera wyłącznie przedsiębiorców. Jeżeli mieszkasz w powiecie, który jest wyszczególniony w Rozporządzeniu, warto przeprowadzić pomiar również w miejscu zamieszkania. Warto pamiętać, że najwyższe stężenia radonu występują na najniższych kondygnacjach. Jeżeli często przebywasz w piwnicy (na przykład masz tam warsztat lub pracownię) zmierz stężenie radonu również tam. Stężenie radonu w piwnicy może być nawet 10 razy wyższe niż na parterze.